Prooidieren

Waarschuwing corona-mutatie onder fretten

Eind 2019 is onder fretten een nieuw systemisch Coronavirus (FRCoV) onder fretten ontdekt (toevallig net een paar maanden voor het humane COVID19 de ronde ging doen). Dit nadat we jarenlang een toename zagen van ernstig zieke fretten. Opvallend was dat het bij deze explosie veel vaker bij (zeer) jonge dieren voorkomt (<2 jaar) en dat er meerdere zeer ernstige gevallen zijn, met enkele keren dodelijke afloop of noodzaak van euthanasie.

Op dit moment is net als bij mensen de corona-mutatie verzwakt en zijn de symptomen weer wat beter te handelen. Een volledig gezonde fret tegenkomen is echter als een speld in een hooiberg, en je kunt er helaas nog steeds vanuit gaan dat iedere fret door deze ziekte wordt beinvloed in zekere mate. Als je denkt geen zieke fretten te hebben, betekent dat helaas vrijwel altijd dat de symptomen je niet opvallen.

Een fret met het nieuwe systemische Coronavirus heeft een gecomprimeerd immuunsysteem. En een dier wat een gecomprimeerd immuunsysteem heeft kun je ter gronde richten met een rauw dieet. Er geldt daarom een waarschuwing om voorzichtig te zijn met rauwe voeding, omdat dit het ziekteproces ernstig versneld.

Kijk voor meer informatie op werkgroep-fret.nl.

Het voedingspatroon van de fret kan afgeleid worden aan die van de bunzing, aangezien zij hetzelfde maagdarmkanaal hebben.

Index (klik op onderstaand onderwerp)

Voordelen

De voordelen van prooivoeding zijn naast een betere kwaliteit voeding (en dus minder plus betere ontlasting, een betere vacht, beter gebit etc.) het duidelijkst merkbaar wanneer men naar een nest pups kijkt die nog in de groei is. Zo staan hieronder de verschillen tussen pups op prooivoeding t.o.v. brok met dagelijks bijvoeding (mede uit eigen ervaring), opgesomd.

Pups op prooivoeding hebben:

• een dikkere huid en betere vachtwissels (pups op prooivoeding zijn amper nog te chippen na 7 à 8 weken, dat is serieus eng te noemen hoe hard je dan druk moet zetten).
• minimaal 100 gram voor moertjes tot 200 gram voor rammen verschil in gewicht.
• meer bijtgedrag op brok, oftewel puur honger.
• geen 'terugslag' rondom de 4 à 5 weken wanneer pups melk-af moeten gaan en volledig op eigen voeding. Ik kan het verschil met foto's aantonen zelfs uit het verleden.
• pups groeien t/m 6 a 7 maanden groot, waar pups op prooi met 3 à 4 maanden hun volwassen gewicht bereikt hebben.
• de geestelijke en motorische ontwikkeling van de pup gaat een stuk sneller. Zelfs de rammen worden al op jongere leeftijd (vanaf 8 weken) vervelend naar hun zusjes (en zijn dus sneller ontwikkeld richting puber) dan op brok. Op brok begint dat op 12 à 14 weken.
• pups waarbij de moeder prooivoeding heeft gekregen, hebben profijt gehad van meer vitamines in de moedermelk.
• voeding met prooidieren geeft fretten ook verrijking en psychische ontwikkeling; diverse zintuigen worden op natuurlijke wijze gestimuleerd.
• een moederfret die op prooivoeding zit, blijft voller in haar lijf door de zoogperiode heen. Zeker rondom 3 weken is het voor een moertje op brok niet meer vol te houden en valt in de flanken extreem in. Een moertje op prooi, heeft hier niet tot amper last van.

Hoeveel eet een fret

Gemiddeld eet een fret 7% van zijn lichaamsgewicht aan prooi. Een moertje eet gemiddeld ongeveer 2 muizen per dag, een ram gemiddeld 3 muizen. In gewicht eet een moertje van 700 gram eet gemiddeld 50 gram per dag en een ram van 1400 gram gemiddeld 100 gram.

Voor pups die in de groei zijn, kun je deze hoeveelheid verdubbelen. Vooral voor rammen in de groei kan dit reden zijn om grotere prooi te gaan voeren in plaats van muizen.

Fretten eten daarnaast in de winter meer dan in de zomer. In de herfst, in aanloop naar de winter, eten ze vaak even één of twee weken extra veel (alsof ze weer in de groei zijn) om het wintervet te kweken.

Geschikte prooidieren

Als we het hebben over volwassen prooidieren, dan hebben we het over complete volwaardige voeding. In principe zit er alles in wat een fret nodig heeft. Daarnaast poetsen de botten, veren en de vacht het gebit van de fret.

Pas op met: Eendagskuikens en kip. De Frettenkliniek heeft aangegeven dat hier risico's aan zitten en fretten hier sneller ziek door worden. Kwartels zijn daarentegen een stuk beter dan de menselijke bioindustrie van kuikens en kip.

Voer zo min mogelijk jonge dieren: Voornamelijk de calcium/fosfor verhouding is bij onvolwassen prooidieren niet optimaal. Vanwege dezelfde reden dien je zoveel mogelijk volwassen prooidieren te voeren. Houd er ook rekening mee dat jonge prooidieren over het algemeen smakelijker gevonden worden dan volwassen exemplaren. Laat je hier niet door verleiden.

Om tot een goed en natuurlijk voedingspatroon te komen is het van belang om veel variatie te bieden met verschillende soorten prooi. Hoewel een fret in principe genoeg aan alleen maar muizen zou hebben, is afwisselen het beste. Fretten zijn zeer kieskeurige eters, waardoor afwisseling bieden gepaard gaat met streng blijven voor je fret. Heeft hij die ene hamster zolang laten liggen dat hij weggegooid moet worden (1 dag bij warm weer, 2 dagen bij koud weer)? Gooi hem weg, maar geef hem gewoon nog zo'n hamster en laat je niet van de wijs brengen.

Met grote prooi wordt hieronder bedoeld dat ze hier de volledige 2 dagen over doen (en mocht het nog niet op zijn je het dan ook weghaalt) óf prooi die ze goed op krijgen mits een pup nog in de groei is. Dan eten zij namelijk dubbele hoeveelheden en kun je vaak beter overstappen naar iets groters.

Let op: weaner ratten zijn geen volwassen ratten. Voer hier dus niet teveel van (maximaal 2x per week). Hoe groter de rat hoe volwassener / gezonder, maar ook des te meer geur. Ontdek dus zelf wat je prettig vindt voeren.

Goede prooidieren voor rammen

• Large of jumbo muizen
• Large weaner rat
• Kleine rat, of als je het kunt regular rat
• Gerbils / woestijnratten (vaak moeilijk aan te komen maar erg goed te voeren!)
• Hamsters / Syrische hamsters / Goudhamsters
• Dwerghamsters / Russische hamsters (de grootte van een large muis, dus voor een ram erg kleine prooi)
• Ex-layer (wat volwassen betekent) kwartel (grote prooi)
• Sprot (visjes van 10 à 12 cm groot) en/of sardine

En zodra in de groei, kun je je lol op met de grote types prooi zoals kleine en regular rat, wat vaker kwartel of een half konijn. Prooi die te groot wordt voor een moertje en niet op komt, maar bij een ram in de groei stukken goedkoper is dan 6 muizen (let op, alleen in de groei) per dag moeten voeren. Als je er aan kunt komen zijn ook duiven, ganzen, fazanten of hazen goed voerbaar.

Goede prooidieren voor moertjes

• Regular, large of jumbo muizen
• Small weaner rat
• Large weaner rat (voor een moertje grote prooi)
• Gerbils / woestijnratten (vaak moeilijk aan te komen maar erg goed te voeren!)
• Hamsters / Syrische hamsters / Goudhamsters (er zitten vaak kleine en grote in een kg zak, de grote hamsters zijn voer voor 2 dagen)
• Dwerghamsters / Russische hamsters (de grootte van een large muis, voor een moer met nog 1 muis erbij een daghap)
• Ex-layer (wat volwassen betekent) kwartel (eigenlijk te grote prooi: maar goed voor de afwisseling en vooral in koude wintertemperaturen kun je deze lang in de kooi laten liggen)
• Sprot (visjes van 10 à 12 cm groot) en/of sardine

Lastiger te voeren of vinden

Onderstaande prooidieren zijn ook veilig en goed om te voeren, mits je hier een goede methode voor vindt. Meestal is deze prooi te groot.

De meeste fretten zullen het maagdarmkanaal laten liggen van bijv. konijnen, cavia's en muskusratten. Sommigen leggen het netjes in de poepbak, anderen zoeken er een ander hoekje in de kooi voor. Indien mogelijk (ook voor de geur) verdient het de voorkeur om bij deze grote prooien het maagdarmkanaal te verwijderen alvorens de prooi aan de fretten te voeren.

• veeltepelmuizen
• cavia's
• duiven
• konijnen
• mollen
• fazanten
• hazen
• ganzen
• andere soorten vis dan bovenstaand

Weekindeling

Een voorbeeld van een week zou kunnen zijn (hoeveelheid afhankelijk van de fret):

Waar te koop

Prooidieren worden uiteraard dood gevoerd en kunnen ook bevroren al in dek ooi worden gelegd. Een muisje ontdooid binnen een uur al, een kwartel bijvoorbeeld na zo'n 4 uur.

Maar ter info, zijn fretten geen dieren die met hun prooi spelen zoals katten, maar zonder ervaring zijn niet altijd even rap. Zij kunnen vanaf 12 weken hun prooi doden, stel dat er een muis door hun buitenhok loopt.

Als het warm weer is, geef dan kleinere (liever niet jongere) prooidieren die binnen een dag op zijn. Geef bij hoge temperaturen 's avonds rond de schemer de nieuwe prooi voor de komende 24 uur. Zo blijft het vlees langer vers. Probeer daarnaast vliegen zoveel mogelijk te weren.

Aanbieders:
1. Er zijn verscheidene online prooidier webshops te vinden die bij je aan huis bevroren bezorgen, ofwel verzenden in een zo goed als mogelijk gekoeld pakket. Kijk onder links voor aanbieders in Nederland en België.
2. Als je geluk hebt, kun je ook in de buurt terecht bij reptielen winkels of een dierenwinkel met een vriezer.
3. Zelf een deel van de voederdieren fokken. Sommige fretteneigenaren fokken zelf hun muizen, gerbils of hamsters en kopen de rest van de variatie erbij.
4. Reptielen- of roofvogelliefhebbers in de buurt die zelf voederdieren fokken.
5. Fokkers van knaagdieren die met regelmaat overschot kwijt willen (en geen problemen hebben met het feit dat het voederdieren worden uiteraard)
6. Dan kun je ook nog terecht bij muskusrattenbestrijders, duivenmelkers die met overschot zitten of natuurlijk jagers. Fretteurs vangen zo ook zelf hun konijnen.
7. Overschot aan konijnen en cavia's bij dierenwinkels of boerderijen.

Via de reguliere weg (leveranciers) kunnen prooidieren behoorlijk prijzig zijn, maar als je het goed aanpakt krijg je de prooidieren vaak gratis of voor een klein prijsje mee. Soms levend, soms ingevroren, dat hangt af van de verkoper.

Hygiëneregels

Om te voorkomen dat je te maken krijgt met vervelende bacteriën of virussen is het belangrijk om de volgende hygiëneregels in acht te nemen:

• Prooi blijft binnenhuis door de verwarming meestal niet langer dan 1,5 dag goed, bij warm weer binnen/buiten 0,5 dag tot 1 dag, en bij een koude (buiten)omgeving meestal niet langer dan 2 dagen. Gooi het daarna echt weg! Was je bezig streng te zijn doordat ze dit type prooi moeilijker aten? Biedt dan gewoon hetzelfde type prooidier opnieuw aan, maar dan vers. Als je het geen probleem vindt, ruik dan gerust even aan de prooi of het nog goed genoeg is of niet. Het ruikt niet anders dan vlees voor consumenten die bedorven kan raken en behoort gewoon vers te ruiken.
• Zoek altijd goed alle prooi terug in de kooi (lees hieronder verder over verstopplaatsen van prooi). Maak een schema of whiteboard om te noteren wat je wanneer hebt gevoerd. Laat de fret NOOIT prooi mee uit de kooi nemen. Als ze het verstoppen en later alsnog opeten, is dit een major reden om ziek te worden.
• Heb je een moeilijke eter met een bepaald type prooi? Wacht dan een halve dag of 1 dag voor je wat nieuws erin legt waarvan je al weet dat hij het minder lekker vindt. Een gezonde fret deze periode met gemak zonder eten, maar het maakt wel dat de prooi direct zo goed mogelijk op gaat. Neem wel de volgende regel in acht, en probeer ondanks de tegenstrijdigheid je gevoel te laten bepalen wat goed is.
• De eerste maanden is je fret nog in de groei. Zorg er liever voor dat er nog wat eten overblijft, dan dat het steeds op is. Zo zie je het sneller als het tempo ineens omhoog is gegaan, of minder wordt. Als je na een halve dag checkt en er ligt nog een kont, gaat die de andere helft van de dag echt wel weer op en weet je zeker dat je niet te weinig hebt gevoerd.
• Kijk uit met prooileveringen die niet degelijk aankomen. Er zijn dus bezorgdiensten, maar sinds enkele jaren is postbezorging in gekoelde dozen ook populair, wat risico oplevert. Zijn ze niet goed meer bevroren of is de kwaliteit dubieus? Stinkt het of zijn vachtjes niet in orde bijv.? Schroom dan niet de leverancier te mailen en een oplossing te eisen. Zij moeten zorgen dat hun dienst (bijv. verzending) goed genoeg is en de afkomst en kwaliteit van de prooi in orde. Gooi slechte prooi zonder pardon weg!

Verstopplaatsen van prooi:
- Onder een bodemdoek
- In een slaaphuisje / iglo
- In een hangmatplooi of tunnel
- In een hoek links- of rechts achterin (soms tussen tralies, of dus gevallen)
- Achter de poepbak
- Op de poepbak (indien de prooi niet lekker wordt bevonden is dit de afvalplaats)

Aanvullingen / voedingssupplementen

In de natuur eten bunzingen ook rauwe eieren in het voorjaar. Dit is een welkome lekkernij voor je fret en ze zijn hier vrijwel altijd idolaat van. Dit wordt veelal ook al gedaan door fretteneigenaren die nog brokken geven. Meer dan 1x per week ei geven is niet goed voor een fret, omdat dit o.a. een laxerende werking heeft en niet goed wordt opgenomen. In principe geldt 1 ei per 2 fretten. Veel fretteneigenaren geven eieren alleen in het voorjaar om zoveel mogelijk de natuur aan te houden. Dit komt overeen met het moment waarop bunzingen in de natuur eieren eten en loopt gelijk met de rui periode.

Let op: geef nooit rauwe eieren aan maagpatienten, alleen aan gezonde fretten! Geef het hele ei geven of alleen de dooier, nooit alleen het eiwit. Daar zit avidine in en onttrekt vitamine B aan het lichaam. Een gekookt ei geven mag ook.

Aanvullen met insecten kan, maar hoeft niet. Of dit echt een aanvulling is of puur vermaak is niet helemaal duidelijk. Er zijn verscheidene fretteneigenaren die hun fretten geregeld achter krekels aan laten vangen door de kamer. Iets wat ze erg leuk schijnen te vinden. Ook worden er weleens wormen gevoerd. Kijk onderaan Voeding algemeen onder de kop insecten en de verdieping voor gedetailleerde informatie.

Hoewel het geen dieren zijn die een bunzing zal vangen, als hij het aas van een schaap of een rund kan eten, zal hij het zeker niet laten. Het is dus geen probleem om af en toe wat lamsvlees of rundvlees aan de fretten te voeren. Maar zoals met wel meer zaken is téveel nooit goed.

Wat je niet mag geven

• Varkensvlees: wegens de dodelijke ziekte van Aujeszky
• Gekookte botten: in tegenstelling tot rauwe botten is het gevaar op splinteren bij gekookte botten wel degelijk aanwezig!
• Gekruid vlees: hoewel wij mensen graag extra smaak aan ons eten toevoegen, is dit voor fretten veelte veel zout.
• Groenten, fruit (incl. rozijnen) en granen: Een fret kan deze niet verteren en heeft er geen behoefte aan volgens het natuurlijke voedingspatroon. Bovendien kunnen sommige groenten en fruit zelfs tot een verstopping in het maagdarmkanaal leiden (bijv aardappels)!
• Teveel orgaanvlees: geef je weleens hartjes, niertjes of levertjes als snoepje? Doe dit zeker niet dagelijks maar maximaal 1x per week.

Waarschuwing KVV / BARF en NRV samenstellen

Gemalen rauwvoeding, zoals KVV / BARF ('Complete Vers Voeding' en 'Bones And Raw Food' of 'Biologically Appropriate Raw Food') wordt sinds 2015 sterk afgeraden. De laatste paar jaren is de kwaliteit sterk achteruit gegaan en het bacteriënlevel sterk omhoog. Dat is de conclusie na onderzoek door de Universiteit Utrecht. De Frettenkliniek weet intussen ook de link te leggen met medische klachten, waarbij jonge dieren de grootste risicogroep vormen. Bij volwassen fretten levert het vooral sneller maagproblemen op. Een citaat van Specialiste Hanneke Roest van de Frettenkliniek (najaar 2016):
"Er zijn duidelijke aanwijzingen dat rauw vleesvoeding (KVV, Carnibest, Haaks Barf e.d.) bij jonge nest-pups gezondheidsproblemen kan veroorzaken bij de jong volwassen fretten. De jonge pups hebben namelijk hun immuunstatus nog niet op orde en zijn erg gevoelig voor de bacteriën die rauw vlees bevat."

NRV samenstellen wordt in zijn geheel afgeraden, vanwege het risico op het verstrekken van een incompleet dieet. Meerdere onderzoeken hebben aangetoond dat zelf bereide diëten niet altijd het volledige nutriëntenaanbod bieden en ook gegeven richtlijnen op websites die zeggen correct te zijn hierin tekort schieten, waardoor op termijn tekorten kunnen ontstaan.(bron: Dr. Corbee; dierenarts, specialist diervoeding, Universiteit Utrecht).