Gedrag en gedragsveranderingen
Index (klik op onderstaand onderwerp)
Streken,
slapen,
communicatiemiddelen,
terrotoriaal gedrag,
gedragsveranderingen.
Fretten zijn vreselijk nieuwsgierig. Ze klauteren werkelijk overal op en achter. Ze springen bijvoorbeeld van de bank naar de salontafel of klimmen in kasten die openstaan. Ze gooien de inhoud van je tv-meubel of bureaulade over de vloer, graven plantenbakken uit, krabben in drie maanden onderin je bankmeubel een gat wat je niet door hebt tot ze er ineens in zitten, en ga zo maar door. Veel hiervan is niet af te leren en je zult je losloopruimte 'fretproof' moeten maken. Lees hierover meer onder huisvesting.
Fretten leren al snel hoe ze een kooi kunnen open maken omdat ze instinctief weten hoe te ontsnappen. Dit kun je voorkomen door kleine bagage slotjes te kopen.
Kijk altijd uit als je de deur uit gaat, een fret heeft dit direct door en als je niet uitkijkt staat je fret ook aan de andere kant van de deur. Wees ook zeer voorzichtig met openstaande ramen. Je fret kan zomaar van de één op de andere dag leren klimmen en het raam dat hij/zij jarenlang niet bereikte wel bereiken. Geurtjes van buiten zijn altijd reuze interessant.
Fretten vinden het leuk om spulletjes heen en weer te slepen, en vooral om ze voor je te verstoppen! Ben je dus iets kwijt? Kijk dan goed in alle hoekjes! Ook wil je fret zichzelf wel eens verstoppen als hij of zij na het spelen in slaap valt.
Slepen met spullen in de kooi... Een standaard probleem. Zorg dat buizen stevig vastzitten met bijvoorbeeld extra hangmathaakjes en bind een poepbak eventueel vast met een zakkensluiter. Ook kun je voor de poepbak vleugelmoertjes gebruiken.
Fretten zijn buiten de kooi vaak onzindelijk en vinden vaak nog wel een plekje waar jij niet zo vaak kijkt. Ongewenste vondsten van recente of oudere ontlasting is dus niet vreemd. Zorg dat je zoveel mogelijk poepbakken in iedere hoek van je kamer beschikbaar hebt.
Fretten slapen gemiddeld 16 uur per dag. Ze slapen ongeveer 4 uur achter elkaar om daarna even hun ronde te maken langs het voerbakje, het flesje en de poepbak. Op zich zijn fretten dus ook ideale diertjes om te hebben als je veel werkt of naar school moet. Ze slapen op de momenten dat je weg bent en vervolgens kun je lekker intensief met ze spelen.
Wanneer een fret slaapt daalt de bloedsomloop en temperatuur van de fret. Wanneer je een fret in zijn of haar diepste slaap wakker maakt kan het voorkomen dat de fret niet direct wakker wordt. Dit staat beter bekend als het 'comaslaapje'. Veel eigenaren schrikken hier enorm van, met name wanneer ze hier nog nooit van hebben gehoord. Deze comaslaapjes komen met name voor bij jonge pups (slapen zeer diep) en dove fretten. Ook komen met name bij jonge pups zelfs dromen of nachtmerries voor, maar dit ervaar je maar heel zelden. Meestal resulteert het wakker maken van een fret in het trillen met het lichaam of alleen de pootjes. Hiermee warmt een fret zijn of haar lichaam op na het slapen.
- Lichaamstaal (ogen, staart, houding rug, etc.)
- Mokken (vnl. kletsen van fretten onderling; nestgedrag of hormonaal gedrag)
- Happen (hun 'kletsen' naar de mens; moertjes vaker dan rammen)
- Blazen (indringer in territorium)
- Huilen (pups)
Kijk voor de betekenis in het "Wat betekent wat?" schema.
Rammen zijn stiller dan moertjes wat betreft hun 'gekwebbel'. Zij spelen vaker dan moertjes weleens met hun voorpoten (denk aan balletjes of het uitdagen of verweren richting een andere fret). Rammen zijn daarentegen in hun communicatie tijdens het loslopen territoriumgerichter. Zij zijn drukker met geuren tot zich nemen en geuren verspreiden dan moertjes dat zijn. Waar moertjes juist territoriumgerichter in de kooi zijn en geneigd zijn hun kooi tegen buitenstaanders (ook het baasje) te beschermen.
Territoriale gedragingen van fretten (vaak zijn maar enkele gedragingen zichtbaar):
- In de nek likken van een andere fret, dit is een voorstadium van in de nek bijten.
- In de nek bijten en/of slepen met de andere fret. Dit kan bij heftig territoriaal gedrag lijden tot wondjes in de nek waar het fretje in de nek wordt gebeten.
- Stand-over gedrag: Over de andere fret heen staan zoals een mannetje doet bij paar gedrag.
- Buiten de bak poepen/plassen.
- Achter een andere fret aan jagen.
- Te wild spelen en continu bovenop een andere fret springen. Er wordt hierbij bijvoorbeeld gehist of gepiept door de besprongen fret.
- Anaalklieren regelmatig laten gaan.
- In het hok van de andere fretten willen, om daar doorheen te lopen en de eigen lichaamsgeur af te geven. Vaak wordt daar ook een “hoopje” achter gelaten.
- De eigenaar “aanvallen” als deze het hok wil schoonmaken.
Voorkom deze gedragingen! Door de eeuwenlange selectie is een individuele variatie ontstaan waardoor de ene fret een sociaal leven (met een andere fret) beter kan behappen dan een andere fret. Fretten met territoriaal gedrag hebben het moeilijk in een groep en kunnen beter alleen gehuisvest. De meeste fretten (niet alleen territoriale fretten) zijn goed af als ze een eigen kooi (territorium) met eet-, poep- en slaapplek hebben waar de andere fretten niet in kunnen. Als het goed gaat, kunnen ze dan elke dag een paar uur (of langer) samen spelen buiten de kooien. Fretten die apart gehuisvest zijn zijn bewezen gezonder en daarmee gelukkiger. Huisvest je ze met hun kooien onder en boven elkaar, zet dan de meest territoriale fret in de bovenste kooi. Huisvest erg territoriale fretten kooien in verschillende kamers.
Bron: deze informatie is afkomstig van De Frettenkliniek.
Voor fretten is geur verspreiden:
- 'schuren' langs objecten, zoals met buik of 1 been over een poepbak lopen. Dit is typisch rammengedrag, vooral tijdens de bronst.
Geur oppikken:
- ruikend over de grond
- in elkaars nek / oren ruiken en indien geïrriteerd zelfs likken. Bij dit laatste gedrag is het tijd de fretten uit elkaar te halen. Dit is een voorbode voor slepen.
Territorium handhaven (gezonde stressfactor):
- speeltjes en/of voer verstoppen, liefst zo dicht mogelijk bij de slaapplaats en indien niet mogelijk op een (voor je fret) donkere veilige plek.
- nestjes bijeen graven
Moertjes veranderen van gedrag als ze loops, drachtig, schijndrachtig zijn of pups zogen. Ze kunnen bijterig naar mensen en/of fretten worden, met andere fretten slepen (zoals zij ook pups in hun nest slepen), meer mokken en minder spelen.
Rammen veranderen van gedrag tijdens de bronst. Ze spelen een stuk minder, mokken meer, ruiken meer en zijn agressief tegen andere fretten of vertonen neigingen tot dekken. Dit kan ernstige verwondingen bij andere fretten veroorzaken en zo niet levert dit zeer veel stress op. Tijdens de bronst kunnen rammen dan ook niet met andere fretten worden samengehouden. Kijk voor meer informatie onder voortplanting.
Een castratie kan deze gedragsveranderingen voorkomen of tot een halt roepen door bovenstaande hormonen weer weg te nemen. Hormonen kunnen na een castratie tot 8 weken in het lichaam blijven zitten van de fret. Doorgaans duurt dit echter niet langer dan 2 weken.
Zonder effecten van hormonen hebben gedragsveranderingen vaak een oorzaak. Fretten kunnen rustiger worden door bijvoorbeeld warm weer (seizoensverandering). Wordt je fret door een andere oorzaak plotseling lusteloos of bijterig? Dan kan er een medische oorzaak zijn. Vooral het ineens lui worden van je fret is een vaak onzichtbaar signaal voor eigenaren. Zij denken vaak dat dit komt door ouderdom, waar je fret eigenlijk gewoon tot hoge leeftijd speels behoort te blijven, in het verlengde van hoe druk of rustig zij als pup waren. Bijtgedrag bij fretten die dit normaal niet doen betekend vaak pijn.
Onzindelijk gedrag onstaat bij fretten doordat zij hun territorium willen afbakenen. Dit gebeurt vooral bij nieuwe geurtjes in de omgeving (bijv. een nieuwe fret).
Fretten zijn daarnaast ook zeer vatbaar voor trauma's, zoals veel dieren. Echter komen fretten met bepaalde trauma's vaker voor omdat zoveel eigenaren zich geen raad met hun eigen fretten weten en afgaan op wat zij weten van andere dieren of afgaan op verouderde informatie over fretten. Helaas worden fretten vaak nog niet begrepen. Trauma's zijn veelal blijvend maar door met zeer veel geduld en aandacht het vertrouwen van de fret weer te winnen (wat soms wel jaren kan duren) kan het trauma soms gedeeltelijk of helemaal weggenomen worden.
